شعار «ایرانِ امام رضا (ع)»، ظرفیت ایجاد نشاط اجتماعی/دهه کرامت، دهه انسجام اجتماعی شود

به گزارش روابط عمومی ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور، نشست اعضای ستاد بزرگداشت دهه کرامت کشور با حضور «سید عباس صالحی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ حجت الاسلام «حمیدرضا ارباب سلیمانی» معاون قرآن و عترت و این وزارتخانه؛ حجت الاسلام «علی ملانوری» رئیس ستاد بزرگداشت دهه کرامت کشور؛ حجت‌الاسلام «کمال‌الدین خداداده» سرپرست معاونت مراسم و استان‌های شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، عصر چهارشنبه، ۱۷ اردیبهشت ماه در وزارت فرهنگ برگزار شد.

«سید عباس صالحی» طی سخنانی در این نشست اظهار کرد: اگرچه امام رضا(ع) ابتدا بر ما مهمان بودند اما اکنون میزبان هستند و به تعبیر مقام معظم رهبری «امام رضا (ع) ولی نعمت معنوی، فکری و مادی ملت ماست»؛ لذا امیدواریم که بتوانیم از سفره‌ای که وجود مبارک آن حضرت(ع) برای ما گسترده‌اند، حداکثر بهره برداری فردی و جمعی را داشته باشیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به گزارش‌های تنی چند از اعضای ستاد بزرگداشت دهه کرامت ادامه داد: به نظر می رسد رویکردهای درستی ذیل فعالیت‌های دهه بر اساس گزارش‌های ارایه شده وجود دارد از جمله مولفه های مردم‌محوری، خانواده‌محوری، محله محوری که قابل توجه بود.

وصفِ زمانیِ دهه کرامت در فلسفه و نگاه عمیقی ریشه دارد

وی گفت: اینکه اتفاقی تحت عنوان دهه کرامت می‌افتد و به بیان دیگر وصف زمانی پیدا می‌کند و به یک دهه تبدیل می شود قطعا پشت صحنه آن نیاتی وجود داشته است؛ اینکه چرا یک روز به یک دهه تبدیل شد و چرا از میلاد حضرت معصومه(س) تا ولادت امام رضا (ع) این وصف (دهه کرامت) را یافت قطعا با نگاه و فلسفه ای همراه بوده است که باید آن را تحلیل کرد چون کاری که آغاز می شود نیاز به مراقبت دارد تا مشخص شود چه‌قدر برای وصول به اهدافش پیش رفته و چه قدر از اهداف‌اش به شکل کامل محقق شده است.

صالحی افزود: یک عرصه به وصف زمانی این دهه و فرصت ۱۰ روزه برای گسترش محبت اهل بیت(ع) باز می‌گردد؛ مشابه آن را در دهه محرم و ماه رمضان داریم؛ در واقع وقتی که وصف زمانی به میان می آید فرصت های بیشتری خلق می شود تا بتوان فعالیت هایی را به انجام رساند که ذیل آن عمق‌بخشی و تکامل و پیوستگی اتفاق بیفتد؛ وقتی که فرصت زمانی منبسط شود به آنان که عاملان فرهنگی هستند این قدرت را می‌دهد تا بتوانند اتفاقات بهتری را رقم بزنند و از نظر من این یکی از فلسفه‌های پشت صحنه دهه کرامت بوده است و تاثیر هجرت امام رضا (ع) و خواهر مکرمه و برادر مکرم ایشان به ایران بسیار جای بحث دارد که چه طور این هجرت رضوی؛ شبیه به هجرت نبوی منجر به بروز یک اتفاق در فضای تاریخی ما بوده است و کلا تشیع و جریان معارف اهل بیت(ع) تا چه اندازه مدیون این هجرت رضوی است که به نحوی هم شباهت به هجرت نبوی دارد؟

دهه کرامت باید موتور پیشران برای گسترش فرهنگ خدمت کریمانه باشد

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه هجرت رضوی به نحوی ادامه دهنده هجرت نبوی است، اظهار کرد: اتفاقاتی به دنبال این هجرت رخ داد و از جمله انقلاب اسلامی یکی از این رهاوردها بود؛ بنابراین نکته اول وصف زمانی این دهه است که در واقع فرصتی برای گسترش معرفت بخشی و توجه به اهل بیت (ع) محسوب می شود و باید حداکثر بهره را از این زمان برد؛ اما نکته دوم که باید توجه شود بحث انتخاب کلمه کرامت برای این دهه است که با توجه به ویژگی حضرت رضا (ع) یعنی رأفت و مهربانی و کرامت و همچنین شهرت حضرت معصومه (س) به کریمه اهل‌بیت(ع) در نظر گرفته شده است؛ این دهه فرصتی برای خدمت کریمانه و گسترش فرهنگ خدمت کریمانه است؛ یعنی دهه کرامت پشتوانه ما در ۳۶۵ روز و نهادینه کردن این فرهنگ در خود و جامعه است؛ باید این ۱۰ روز موتور پیشران و محرک شود تا فضای جامعه ایرانی را در قدم اول و بعدها در فضای وسیع‌تری به طرف گسترش فرهنگ خدمت کریمانه ببرد.

وی تصریح کرد: البته از نظر من فارغ از دو محوری که اشاره کردم دو هدف دیگر در دهه کرامت وجود دارد که باید توجه کنیم، نخست اینکه چرا یک روز، ۱۰ روز شد؟ یک دلیل این است که در حوزه سرور و نشاط اجتماعی و ایام اعیاد مبارکه هم بتوانیم قدرت عمل مضاعفی پیدا کنیم، برداشت من این است که ما در تقویم خودمان فرصت‌های جشن و سرور کم نداریم و حداقل در سه گروه مناسبت‌های جشن و سرور اجتماعی، جشن های ملی مثل نوروز و یلدا و جشن های مذهبی داریم که آن هم در دو گروه قرار دارد؛ از روز اول فروردین تا انتهای سال را که بررسی کنیم جشن های مختلفی داریم از جمله اعیاد فطر، قربان، غدیر، مبعث، موالید ائمه اطهار (ع)، عیدهای روزانه و دهه، هفته وحدت، جشن های انقلابی نظیر دهه فجر، روز دوازدهم فروردین و ... و این یعنی تقویم ما به نسبت ملل دیگر اتفاقا ماده جشن و سرور بیشتری دارد.

تقویم بانشاط و مسروری داریم

صالحی ادامه داد: درست است که وفایات را هم داریم اما ماده جشن و سرور تقویم ما به نسبت سایر ملل بیشتر است اما سوال این است که چرا نتوانسته ایم جشن و سرور مذهبی خودمان را آنگونه که باید و شاید برگزار کنیم؟ در ایام وفات و سوگ و مناسک مرتبط خوب عمل کرده ایم و در دهه محرم و صفر بسیار رویکرد قابل توجه و خوبی داشته ایم و البته که حتما باید انجام شود و ما هم نمی‌گوییم که باید کم گذاشت اما صحبت آن است که دهه کرامت چرا آنگونه که باید و شاید، شادی و سرورش دیده نمی شود؟ فلسفه سوم که می خواهم به آن اشاره کنم این است که در اقلیم امام‌رضا (ع) زندگی می کنیم و ارتباطات عمیق و روحی با آن حضرت(ع) و کریمه اهل بیت (ع) و شاهچراغ(ع) داریم؛ من نمی گویم که این شادی و سرور نیست و باید منصفانه قضاوت کرد چراکه قطعا هست اما وقتی که در ایام محرم فردی از بیرون وارد شهر شود کاملا این فضا و تفاوت آن را با سایر ایام حس می کند؛ در محلات و مساجد آن فضا و حس به اشخاص دست می دهد اما در ایام سرور مذهبی و انقلابی و ملی نمی توانیم آن طور که باید و شاید این فضا را منتقل کنیم و این جای سوال است.

ریشه‌یابی جایگاه پررنگ سوگ در تشیع

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: به نظر می‌رسد در این قسمت هنوز کار زیاد داریم و عوامل متعددی در بررسی موضوع وجود دارد از جمله علل تاریحی که باید به آنها غلبه پیدا کنیم، از سوی دیگر ابهامات و احتیاطات معرفتی و فقهی نیز وجود دارد و همچنین مساله تهی بودن ایده های خلاق جشن و سرور نیز مطرح است؛ در واقع از نظر تاریخی برداشت این است که تشیع از تونل شهادت و سوگ حرکت کرده است لذا ما همیشه یک اقلیت درگیر در چند سده اولیه بوده ایم، این همه امامزاده هایی که به شهادت رسیدند خود باعث شد تا بخش سوگِ جامعه شیعه از لحاظ درونِ جامعه مذهبی قوی تر شده و تار و پود خود را در سوگ قوی تر کند و در نتیجه ادبیاتی که در رثا و مرثیه هم خلق شدند در قرون اولیه قوی تر است؛ گویا تشیع به جهت فضایی که سلاطین و قدرت‌های وقت ایجاد کردند سروری نداشته است و این یک عامل تاریخی قلمداد می شود و هنوز آن بسط سوگ را شاهد هستیم و نتوانسته ایم به نسبت سوگ؛ با سرور به توازن برسیم؛ حتی وقتی شیعه در دوره صفویه به قدرت رسمی می رسد باز هم ابهامات نظری و معرفتی داریم و باور داریم که انگار هرچه گریه کنی بهتر است البته که گریه ارزش دارد؛ «فَلْیَضْحَکُوا قَلِیلًا وَلْیَبْکُوا کَثِیرًا».

وی در ادامه گفت: زندگی انسانی باید با بهجت و نشاط درونی همراه باشد و تلاش کنیم که این بهجت را در درون جامعه زنده کنیم، از نظر ریشه زبان‌شناختی کلمه «جشن» ریشه اوستایی دارد که همان «یسنه» و «یسنا» خوانده می شود و به معنای عبادت، نیایش و شادی است؛ این یعنی عبادت را می شود با شادی داشت؛ در ایران باستان علاوه بر جشن های دینی، جشن های ماهانه از جمله فروردین‌گان، اردیبهشت‌گان و ... داشتیم؛ عبادت و نیایش و شادی مزاحم یکدیگر نبودند ضمن اینکه بعد از اسلام هم این رویکرد در واقع در عبارات ائمه(ع) بود، اما هنوز نتوانسته ایم ایده خلاقانه در حوزه سرور اجتماعی را ایجاد کنیم و بپرورانیم.

روی ایده‌های خلاقانه شادی و سرور کار نکرده‌ایم

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید کرد: بحث آن است که ایده‌های خلاقانه که ما را به سمت سرور ببرد کم است و روی آنها کار نکرده‌ایم و آنچه که اشاره کردم در واقع این فلسفه سوم دهه کرامت است که قرار بود ما یک روز جشن را به یک دهه تبدیل کنیم تا پمپاژ سرور و نشاط اجتماعی به وجود بیاورد به ویژه آنکه جامعه نیاز به دریچه های نشاط اجتماعی دارد چراکه در غیر این صورت امید اجتماعی کاهش می یابد، بخشی از امید اجتماعی به نشاط اجتماعی باز می گردد و نشاط اجتماعی موتور محرک امید اجتماعی است؛ در جامعه افسرده نمی توان انتظار امید داشت لذا باید دهه کرامت را به چنین فضایی برای ایجاد نشاط اجتماعی تبدیل کرد. این ایرانِ امام رضا (ع) ظرفیتش را دارد که فرصت یک نشاط اجتماعی وسیع را بر محور امام رئوف ایجاد کند.

صالحی افزود: فلسفه چهارم در مورد دهه کرامت که از جهاتی نیز به فلسفه دوم شباهت دارد و نزدیک است اینکه باید دهه کرامت تبدیل به دهه انسجام اجتماعی شود؛ یعنی چه‌طور یک اتصال اجتماعی را به یک انسجام اجتماعی تبدیل کنیم؛ با فلسفه‌هایی که در مورد دهه کرامت اشاره کردم این ایام فرصت و یک افقِ انسجام اجتماعی است، در این راستا در گام اول باید از خانواده آغاز کرد؛ این گروه کوچک یعنی خانواده که مهمترین و محکم ترین مرجع اجتماعی ما محسوب می شود امروز با آفات مختلفی مواجه است و اگر خانواده از هم بپاشد خیلی چیزها از هم پاشیده شده و از بین می رود؛ بنابراین باید بررسی کرد که چه طور می توان دهه کرامت را به نقطه اتصال اجتماعی تبدیل کنیم؛ از خانواده آغاز کنیم و به فضای گسترده تر سوق دهیم تا اقوام و محله؛ بنابراین دهه کرامت با این نگاه باید دهه همگرایی اجتماعی قرار گیرد و این مهم با فکر و ارایه ایده امکان پذیر است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان تصریح کرد: پشت صحنه دهه کرامت می تواند فلسفه‌هایی باشد که اشاره شد و در عین حال فرصت‌یابی برای گسترش خدمت کریمانه و فرصت‌سازی برای گسترش سرور و نشاط اجتماعی در سطح گروه های خرد تا گروه های میانی و کلان جامعه؛ البته این هدف گذاری ایده ها و برنامه‌های های خودش را می خواهد؛ اینکه اکنون کجا هستیم و سال بعد کدام نقطه خواهیم بود؛ پس دهه کرامت که تمام شد تازه شروع است؛ بررسی کنیم که اگر می خواهیم سال بعد اتفاق بهتری بیافتد باید چه کنیم؛ شاخص ها را پیدا کنیم و و برنامه ریزی داشته باشیم.