بایدهای نمایشگاه قرآن مردمی/ همه ظرفیت‌ها هم‌افزا شوند
به گزارش روابط عمومی ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد استان چهارمحال و بختیاری، بیست‌ویکمین نمایشگاه قرآن استان چهارمحالوبختیاری در روزهای پایانی ماه مبارک رمضان برای نخستین‌بار به‌صورت کاملاً مردمی و به‌همت خادمان مردمی قرآن کریم به مدت چهار روز پذیرای عموم مردم و علاقه‌مندان بود. این رویداد قرآنی که با همت ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد و خادمیاران کانون‌های خدمت رضوی استان برگزار شد، با ساختار و فرآیندی متفاوت از سال‌های قبل طرحی نو را در تاریخ نمایشگاه‌های قرآن بنا نهاد در میزگرد ایکنا مطرح شد
از آنجا که این برنامه قرآنی برای نخستین‌بار با شکل و محتوای جدید و توسط مجموعه‌های مردمی اجرا شد، ایکنای چهارمحالوبختیاری با دعوت از عوامل برپایی نمایشگاه قرآن و برخی مسئولان و کارشناسان فرهنگی میزبان میزگرد «بررسی نقاط ضعف و قوت بیست‌ویکمین نمایشگاه قرآن چهارمحالوبختیاری» بود. در این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدابراهیم حجت‌پناه، دبیر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد و دبیر کانون‌های خدمت رضوی استان، آسیه ارزانی، مدیر بیست‌ویکمین نمایشگاه قرآن استان، سیدحسین نژادحسینی، رئیس گروه قرآن و عترت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، یونس اروجی، رئیس اداره قرآن، عترت و نماز اداره‌کل آموزش‌وپرورش استان، اصغر امیدی، معاون فرهنگی جهاددانشگاهی چهارمحالوبختیاری و محسن مولوی، رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان حضور داشتند. بخش دوم این میزگرد قرآنی تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.
استقبال دانش‌آموزان از نمایشگاه قرآن
یونس اروجی، رئیس اداره قرآن، عترت و نماز اداره‌کل آموزش‌وپرورش چهارمحال و بختیاری در این نشست با اشاره به اتفاقات خوب نمایشگاه قرآن امسال به‌ویژه جُنگ شاد قرآنی ویژه کودکان و نوجوانان در غرفه «قرآن و رسانه» و نیز برنامه‌های غرفه «قرآن و کودک»، اظهار کرد: رویکرد محتوامحور نمایشگاه در برخی بخش‌ها کاملاً نمودار بود که جای قدردانی دارد زیرا دانش‌آموزان به‌ویژه در مقاطع ابتدایی و متوسطه اول که به این نمایشگاه می‌آمدند، راضی باز می‌گشتند.
وی با ذکر اینکه آموزش و پرورش با عزم جدی برای حضور در نمایشگاه قرآن و بهره‌گیری هر چه بیشتر دانش‌آموزان برنامه‌ریزی کرد، افزود: با آنکه در روز اول ماه مبارک رمضان، یک محفل دانش‌آموزی بزرگ با حضور چندصد دانش‌آموز برگزار کرده بودیم اما به محض نهایی‌شدن برنامه نمایشگاه قرآن در اواخر ماه مبارک نیز تصمیم گرفتیم یک محفل محوری دیگر را در محل نمایشگاه قرآن برپا کنیم که مقرر شد در روز ۲۰ فروردین هم‌زمان با سراسر کشور در بزرگ‌ترین محفل دانش‌آموزی جهان اسلام این هدف را محقق کنیم و خوشبختانه این برنامه با شور و نشاط معنوی خاصی برگزار شد.
اروجی بیان کرد: باوجود تمهیدات خوبی که امسال برای دانش‌آموزان پیش‌بینی شد و روزانه حدود ۳۰۰ دانش‌آموز از مدارس مختلف شهرکرد به محل نمایشگاه رفتند و بهره‌مند شدند، اما نمایشگاه محتوای آنچنان غنی برای مخاطبان و بازدیدکنندگان نداشت؛ بنده کسی را سراغ دارم که یک‌سال منتظر بود تا نمایشگاه قرآن گشایش یابد و بتواند قلم قرآنی بخرد اما مشاهده کردیم که خبری از اقلام و محصولات قرآنی، نرم‌افزارهای متعدد و متنوع قرآنی، هوش مصنوعی و ... نبود.
غیبت چهره‌های قرآنی مردمی
وی خلأ حضور اساتید قرآنی در نمایشگاه را یادآور شد و توضیح داد: جا داشت اساتید استان در رشته‌های مختلف قرائت، حفظ قرآن، هنرهای قرآنی و ... در بخش‌های مختلف نمایشگاه حضور داشته باشند و نیازهای مراجعان علاقه‌مند را پاسخ دهند و راهنمایی کنند.
اروجی با بیان اینکه چینش غرفه‌ها نیز جای کار داشت، افزود: جا داشت به نورپردازی نیز توجه شود؛ نمایشگاه می‌توانست فضای مناسبی برای تبلیغ و معرفی و جذب مخاطب برای فعالیت‌ها و کارهای قرآنی جاری باشد از جمله طرح «زندگی با آیه‌ها» که در گستره وسیعی در ماه مبارک رمضان اجرایی شد و جا داشت در نمایشگاه نیز تبیین و ارائه شود. پخش صوت قرآن، ارائه آثار چندرسانه‌ای قرآنی به بازدیدکنندگان و عرضه دستاوردهای روز قرآنی از دیگر خلأهای محسوس در نمایشگاه قرآن استان بود.
وی با قدردانی از عوامل برپایی نمایشگاه قرآن استان که حقیقتاً با وجود مشکلات متعدد اما با جان و دل به میدان آمدند و ایستادند، گفت: بنده شاهد این تلاش‌ها از جانب عوامل بودم که باوجود کمبود وقت ابتکارات خوبی نیز به خرج دادند که اگر برخی نواقص هم برطرف شود، نویدبخش یک نمایشگاه قرآن غنی و پربار برای ماه رمضان آینده خواهد بود.
مؤسسات قرآنی در میدان هستند
اروجی در خصوص نقش کمرنگ مؤسسات و مراکز قرآنی و نیز چهره‌ها و فعالان قرآنی در برپایی نمایشگاه قرآن استان، بیان کرد: نکته اینجاست که آیا متولی قرآنی در طول سال با مدیران و مربیان مؤسسات یا قاریان و حافظان نشستی یا برنامه بازدید و سرکشی در طول سال داشته است که در بزنگاهی مثل نمایشگاه انتظار داشته باشیم پای کار بیایند و همدلی کنند. باید سال‌ها بگذرد و مؤسسات و قرآنیان ما اثر ببینند و مورد مهر واقع بشوند تا از این حال و هوا خارج شوند.
وی تأکید کرد: بسیاری از فعالان قرآنی که در کف میدان تلاش می‌کنند انتظار چندان بالایی هم ندارند همین که کار و تلاششان از سوی مسئولان دیده شود برایشان کفایت می‌کند و جا دارد در طول سال این افراد تکریم و تجلیل شوند و در این صورت همراهی آنان را نیز خواهیم داشت.
این فعال باسابقه قرآنی با تمجید از رویکرد عوامل برپایی نمایشگاه قرآن که به‌صورت مردمی این رویداد را برپا کردند، توضیح داد: اگر قائلیم که نمایشگاه به‌صورت مردمی برگزار می‌شود نباید از بی‌مهری این یا آن مدیر یا عدم مشارکت این و آن اداره دولتی گلایه‌مند باشیم بلکه شاکله اصلی کار را باید بر مبنای ظرفیت مردمی ببندیم. اگر مجموعه‌های دولتی هم خواستند می‌توانند پای کار بیایند اما نباید کار را معطل و متوقف به اعتبار یا حمایت و مشارکت دولتی کنیم.
کار را معطل مجموعه‌های دولتی نکنیم
اروجی تأکید کرد: جذاب بودن آیتم‌های نمایشگاه قرآن بسیار موضوعیت دارد و باید جلب توجه کند مثلاً یک ایده دم‌دستی این است که یک محل سرو چای یا قهوه تعبیه شود و افراد در ضمن پذیرایی، به تلاوت یک آیه یا مطالعه یک تفسیر کوتاه دعوت شوند که این می‌تواند جذاب و تأثیرگذار باشد. همچنین تأکید دارم که دانش‌آموزان بسیار تشنه مباحث قرآنی هستند و لذا جا داشت یک کارشناس دائماً حضور داشته باشد و به شبهات و سؤالات در خصوص اعجاز قرآن کریم پاسخ بدهد.
وی با اشاره به اینکه در برپایی نمایشگاه قرآن می‌توان از امکانات دستگاه‌های اجرایی استفاده کرد، گفت: آموزش و پرورش همواره این آمادگی را در برنامه‌های مختلف استان داشته است که ظرفیت و امکانات را در اختیار قرار دهد مثلاً در ماه مبارک رمضان امکانات اسکان را در اختیار مبلغان بین‌المللی قرار داد که در ماه مبارک رمضان میهمان استان بودند و برنامه‌های متعددی اجرا کردند.
برپایی نمایشگاه قرآن مستلزم داشتن تخصص است
آسیه ارزانی، مدیر بیست‌ویکمین نمایشگاه قرآن چهارمحالوبختیاری در این نشست با اشاره به اینکه برگزاری نمایشگاه قرآن یک کار تخصصی و مستلزم یک فرد یا گروه متخصص قرآنی است، اظهار کرد: بنده در مصاحبه با ایکنا نیز اعلام کردم که پذیرش مسئولیت اجرای این رویداد قرآنی یک کار دلی بود و تجربه‌ای هم در این عرصه نداشتم که امسال بنا شد نمایشگاه قرآن توسط مجموعه‌های مردمی و خادمان مردمی قرآن در کانون‌های مساجد و کانون‌های خدمت رضوی انجام گیرد. جا داشت که متخصصان امر به میدان بیایند و این کار را به‌دست بگیرند ولی وقتی که کار زمین مانده بود باید کاری می‌کردیم.
وی با ذکر اینکه از برخی افراد و مجموعه‌های قرآنی انتظار بیشتری برای مشارکت در نمایشگاه قرآن استان وجود داشت، افزود: از مؤسسات و مراکز قرآنی، اساتید و چهره‌ها و مسئولان و مدیران انتظار می‌رفت که به میدان بیایند و گوشه‌ای از کار را دست گیرند. در جلسه هماهنگی و برنامه‌ریزی نمایشگاه قرآن در اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی از بالغ بر ۶۰ مؤسسه قرآنی فعال استان کسی به جلسه نیامد در حالی که انتظار می‌رفت اجرا و برگزاری نمایشگاه را بر عهده گیرند و در فراخوان شرکت کنند.
ارزانی به ظرفیت‌های قرآنی استان و بهره‌مندی از حضور قاریان و حافظان و مربیان و اساتید قرآنی در استان اشاره و تصریح کرد: پرسش اینجاست که این تعداد بسیار قرآنیان در استان در ایام برپایی نمایشگاه قرآن چرا پای کار نیامدند و چرا لااقل برای ارائه و معرفی کارهای خودشان حضور نیافتند. طبعاً نمایشگاه قرآن باید محل عرضه و معرفی فعالیت‌های قرآنی باشد که توسط همین چهره‌های قرآنی در طول سال انجام می‌شود همان‌طور که در نمایشگاه عکس، آثار عکاسان یا در نمایشگاه نقاشی آثار هنرمندان این رشته به نمایش در می‌آید.
چرایی ساختار و فرآیند جدید نمایشگاه قرآن
وی ادامه داد: این گلایه از متخصصان قرآنی امیدوارم برای نمایشگاه بعدی رفع شود و اگر هم نقصی در این نمایشگاه شاهد بودیم، علت این بود که متخصصان و فعالان عرصه فعالیت‌های قرآنی پای کار نیامدند و کمک و مشاوره ارائه ندادند.
مدیر بیست‌ویکمین نمایشگاه قرآن استان در خصوص چرایی ساختار و فرآیند جدید این رویداد قرآنی، توضیح داد: ستاد کانون‌های مساجد در سال‌های قبل در این نمایشگاه غرفه داشت و این تجربه به ما نشان داد که داشتن غرفه در نمایشگاه هیچ کارکردی ندارد و صرفاً وقت و انرژی را می‌گیرد، زیرا بسیاری از ادارات چیز خاصی برای ارائه در نمایشگاه ندارند. البته این کارکرد نمایشگاه مبنی بر معرفی عملکرد قرآنی ادارات حذف نشد بلکه با مدل جدید اتفاق افتاد یعنی در بنرهای متحدالشکل این فعالیت‌ها را درج کردند که در رواق‌ها نصب شد و در معرض دید عموم بازدیدکنندگان قرار گرفت.
ارزانی افزود: به‌نظرم اکتفا به همین بنرها کافی بود و نیازی نیست یک غرفه شکل بگیرد که نیروهای اداره وقت بگذارند و بخواهند به هر نحوی غرفه را پر کنند و هیچ خروجی خاصی هم نداشته باشد.
وی با گلایه از مسئولان ارشد استان که نسبت به نمایشگاه قرآن استان بی‌مهری داشتند، گفت: وقتی مدیر ارشد استان یا نمایندگان منتخب مردم ساعتی را برای حضور در افتتاحیه یا لااقل برای بازدید از نمایشگاه قرآن به‌عنوان یک رویداد مهم فرهنگی و قرآنی اختصاص ندهند از این یا آن اداره، مدیرکل، رئیس دانشگاه یا فعال رسانه هم نباید توقع داشته باشیم پای کار بیایند یا غرفه بزنند و مشارکت کنند.
طرح‌هایی که عملیاتی نشد
کارشناس مسئول فرهنگی هنری ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد استان چهارمحال و بختیاری در خصوص دعوت از ادارات برای حضور در نمایشگاه قرآن، تصریح کرد: در بدو امر یک پرس‌لاین طراحی و به‌طور گسترده در فضای مجازی استان منتشر شد که از ادارات و نهادهای مردم‌نهاد و دولتی و نیز افراد و فعالان دعوت کردیم که آمادگی خود را برای مشارکت در این رویداد و نوع فعالیت و خدمت اعلام کنند که از این طریق تنها حدود ۱۵ شخص یا نهاد اعلام آمادگی کرده و در نمایشگاه حضور یافتند که جای گلایه و تعجب و تأسف دارد.
وی با تأکید بر اینکه برنامه‌ریزی برای بسیاری از محتواها و برنامه‌ها در نمایشگاه قرآن به نتیجه منتج نشد، افزود: با برخی مراکز انتشاراتی مطرح کشور صحبت و دعوت شد اما هر کدام به دلایلی نتوانستند خودشان را به نمایشگاه برسانند، تعویض قرآن‌های فرسوده و نیز ارائه محصولات و اقلام قرآنی از سوی آستان قدس رضوی دیده شد که متأسفانه این نیز محقق نشد. احصای بازخوردها و جمع‌آوری نظرات مردمی نیز با ساز و کاری که دیده بودیم آن‌گونه که انتظار داشتیم محقق نشد، موضوع راویان نمایشگاه نیز به علت کمبود نیرو اجرایی نشد.
ارزانی ادامه داد: معرفی مفاخر قرآنی استان در قالب بنر در دستور کارمان قرار داشت تا بتوانیم از هر شهرستان حداقل ۲ چهره را معرفی کنیم اما با ملاحظاتی از این اقدام منصرف شدیم. پخش بخش‌های زنده از نمایشگاه با همکاری صدا و سیما نیز به دلایلی اجرایی نشد. برپایی کرسی‌های تفسیر و تدبر به علت همکاری نکردن اساتید مدعو حوزه و دانشگاه عملیاتی نشد، همچنین ضعف در پای کار آوردن نیروهای رسانه‌ای نیز مشهود بود.
مدیر بیست‌ویکمین نمایشگاه قرآن استان با تأکید بر اینکه نمایشگاه قرآن آینده باید بهتر و ارتقایافته‌تر نسبت به نمایشگاه امسال باشد، تصریح کرد: انتظار داریم دلسوزان و چهره‌های متخصص قرآنی پای کار بیایند و یک اتفاق ویژه را شاهد باشیم؛ باوجود تمام مشکلات در مجموع، اهداف و افقی که از برپایی این نمایشگاه قرآن در ذهن داشتم محقق شد و خوشبختانه نیروهای دلسوز و دغدغه‌مندی هم در برخی نهادها از جمله اوقاف یا آموزش و پرورش بودند که فارغ از کار اداری یا بخش‌نامه‌ای پای کار آمدند و در قامت یک فعال قرآنی کار را دست گرفتند و به سرانجام رساندند که جا دارد قدردان این تلاش‌ها باشم.
ظرفیت قرآنی شهرستان‌ها جای معرفی دارد
کارشناس مسئول فرهنگی هنری ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد استان چهارمحال و بختیاری در خصوص برپایی نمایشگاه قرآن استان در فرهنگسرای ارشاد شهرکرد، تأکید کرد: بنای ما این بود که این رویداد قرآنی در امامزادگان حلیمه و حکیمه خاتون(سلام الله علیهما) برگزار شود اما این موضوع به علت نبود زیرساخت‌های لازم از جمله سرویس بهداشتی، پارکینگ و... منتفی شد. ضمن اینکه فرهنگسرای ارشاد شهرکرد در کنار دیگر برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی و هنری جا دارد لااقل میزبان یک رویداد قرآنی در طول سال باشد.
وی به موضوع استفاده از ظرفیت قرآنی شهرستان‌ها در نمایشگاه قرآن استان نیز اشاره و بیان کرد: این موضوع با وجود پیگیری‌های زیاد به نتیجه نرسید یک علت شاید مربوط به محدودیت‌های تردد در ماه مبارک رمضان بود و علت دیگر این بود که ما بازوی اجرایی قوی در شهرستان‌ها نداریم و کانون‌های مساجد هم به‌جز عده معدود، کار تخصصی قرآنی برای عرضه در نمایشگاه ندارند.
انسجام استانی برای تحقق فعالیت‌های قرآنی
محسن مولوی، رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه چهارمحالوبختیاری در پایان این نشست با قدردانی از عوامل برپایی نمایشگاه قرآن که در طی مدت زمانی بسیار کوتاه توانستند کار بزرگی را سر و سامان داده و اجرا کنند، اظهار کرد: بنده از نزدیک شاهد این تلاش‌ها و آماده‌سازی مقدمات و تمهیدات بودم که حقیقتاً کار سختی بود.
وی ادامه داد: اینکه ببینیم این کار باید انجام می‌شد یا آن کار را نباید انجام می‌دادیم خوب و لازم است اما تمام این بایدها و نبایدها به خود ما باز می‌گردد که متولیان کار قرآنی هستیم و کسانی غیر ما قاعدتاً نباید این کارها را سر و سامان دهند و به انجام برسانند.
قاری ممتاز چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه تمامی فعالیت‌های قرآنی در استان با دایر کردن دبیرخانه بهتر و منسجم‌تر انجام می‌گیرد، توضیح داد: نه فقط در برپایی نمایشگاه قرآن بلکه دیگر برنامه‌های قرآنی باید این دبیرخانه فعال باشد و بتواند تمامی ظرفیت‌ها را پای کار بیاورد.
مولوی ادامه داد: سال گذشته نیز مجریان برگزاری نمایشگاه قرآن مشکل کمبود زمان را داشتند که باید در مدت کوتاهی مقدمات کار را فراهم می‌ساختند که جا داشت این نقیصه امسال دوباره تکرار نشود و تمهیدات کار از دو سه ماه قبل پیش‌بینی شود. یعنی وقتی مؤسسات پای کار نمی‌آیند راه‌حل دیگری جایگزین و مقدمات کار آغاز شود تا کمبود وقت مشکل‌ساز نشود.
وی با ابراز امیدواری اینکه مباحث مطرح شده در این نشست خروجی داشته باشد و متولیان نمایشگاه از هم‌اکنون برای اسفندماه امسال برنامه‌ریزی کنند، افزود: حدود ۱۰ ماه دیگر نمایشگاه قرآن استان را در پیش داریم و خوب است از مباحث طرح شده در این نشست بتوانیم برای طراحی یک نمایشگاه غنی و قوی از هم‌اکنون استفاده کنیم.
برنامه‌ریزی نمایشگاه قرآن از هم‌اکنون آغاز شود
رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان تأکید کرد: اگر بناست از یک انتشارات یا تولیدکننده محصولات قرآنی برای حضور در نمایشگاه قرآن دعوت کنیم از هم‌اکنون باید دست به کار شویم و طبیعی است که در یک هفته مانده به نمایشگاه موفق نخواهیم شد حضور آنها را هماهنگ کنیم. برای سایر بخش‌ها نیز وضعیت به همین منوال است و باید زودتر وارد پروسه برنامه‌ریزی بشویم.
مولوی با بیان اینکه در مجموع نمایشگاه قرآن خوبی را شاهد بودیم، تصریح کرد: باوجود همه مشکلات و موانع اما لااقل در برخی حوزه‌ها بازخوردهای خوبی را شاهد بودیم از جمله در زمینه برپایی کرسی‌های تلاوت قرآن کریم که اوقاف و امور خیریه عهده‌دار این برنامه بود و روزانه با حضور قاریان ممتاز نوجوان و جوان و نیز یک استاد تفسیر، این کرسی‌ها با استقبال خوب مراجعان برگزار شد.
وی بیان کرد: برخی قاریان ممتاز استان با این دلیل که استقبال از این برنامه‌ها صورت نمی‌گیرد، با ما همکاری نکردند اما تعدادی از اساتید و قاریان نیز پای کار آمدند و به لطف الهی تمامی تلاوت‌های پیش‌بینی شده در ایام چهار روزه نمایشگاه در میان استقبال مطلوب بازدیدکنندگان اجرا شد.
عملیاتی‌سازی خروجی جلسات نقد و بررسی
مدیر روابط عمومی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان با اشاره به همکاری در زمینه طراحی بنرهای معرفی عملکرد قرآنی ادارات و نهادهای مختلف، تصریح کرد: برخی‌ها قائل بودند که این بنرها از سوی بازدیدکنندگان مورد اقبال قرار نگرفت و تحت‌الشعاع دیگر جذابیت‌های بصری و صوتی نمایشگاه بود اما بنده این‌را قبول ندارم زیرا بعد از نصب این بنرها در معرض نگاه مخاطبان، چندین مورد با بنده تماس گرفتند و در مورد مسابقات قرآن یا جشنواره تلاوت‌های تقلیدی و دیگر موضوعات قرآنی اوقاف سؤال داشتند.
مولوی بیان کرد: باتوجه به اینکه امسال برای نخستین‌بار نمایشگاه قرآن استان با ساختار و فرآیند متفاوت از قبل برگزار می‌شد قطعاً نواقصی داشت اما معتقدم اگر مباحث همین یک نشست که به‌همت ایکنا برگزار شد را جدی بگیریم و وارد فاز عملیاتی کنیم یقین بدانید که اتفاقات خوبی را در نمایشگاه قرآن پیش‌رو شاهد خواهیم بود.
وی در پایان گفت: حقیقتاً ایده‌های خوبی مطرح شد که کاش اجرایی شود و اینکه صحبت‌ها به همین جلسه ختم شود و بعد هم هر کسی پی کار خود برود، تغییر و اتفاق خاصی رقم نخواهد خورد بلکه باید برای ادامه مسیر چاره‌اندیشی و یک ساز و کار را برای موضوعات مختلف قرآنی به‌ویژه نمایشگاه قرآن استان تعریف کنیم. از همین‌جا اعلام می‌کنم که بنده و مجموعه اوقاف و امور خیریه نیز در عرصه فعالیت‌های قرآنی استان، تمام‌قد پای کار هستیم.