جایگاه مسجد در کلام پیامبر(ص)/ غبطه‌ای که اموات می‌خورند

به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، مسجد به عنوان خانه خدا و خانه امن انسان به اذن خداوند و مجاهدت‌های پیامبر اکرم (ص) بنا شد تا در طول تاریخ وظایف و کارکردهایی داشته باشد که با هیچ نهاد اجتماعی دیگری قابل مقایسه نیست. این نهاد دینی، فرهنگی و اجتماعی گنجینه دار محرمانه ترین سیر و سلوک‌های عارفانه تا انقلابی ترین تصمیـم ها و مشاوره های نظامی برای غزوات پیامبر (ص) و میراث دار فرهنگ، هنر و تمدن اسلامی و دانشگاه تربیتی و نیز مرکز همکاری های مردم در امور اجتماعی و تعاونی بوده است.

با بررسی سیر کارکرد مساجد و با نگاهی به آیات و روایات و سیره پیامبر اعظم (ص) و امامان معصوم(ع) و فقهای اسلام می توان به جایگاه مساجد پی برد، به مناسبت فرا رسیدن سالروز مبعث نبی خاتم(ص) تعدادی از روایات نبوی (ص) در مورد جایگاه مسجد مرور می شود.

رسول اکرم(ص): «الْمَسَاجِدُ سُوقٌ مِنْ أَسْوَاقِ الْآخِرَةِ قِرَاهَا الْمَغْفِرَةُ وَ تُحْفَتُهَا الْجَنَّةُ»؛ مساجد، بازارى از بازارهاى آخرت است، پذيرايى آن مغفرت و هديه آن بهشت است.

پيامبر اکرم(ص): «إِنَّ لِلْمَسَاجِدِ أَوْتَاداً الْمَلَائِكَةُ جُلَسَاؤُهُمْ إِذَا غَابُوا افْتَقَدُوهُمْ وَ إِنْ مَرِضُوا عَادُوهُمْ وَ إِنْ كَانُوا فِى حَاجَةٍ أَعَانُوهُمْ» در مساجد انسان‌هاى ثابت قدمى همچون ميخ وجود دارند که ملائکه با آنان مأنوس و هم­نشين هستند. هنگامى که از مسجد غيب مي­ شوند در پى آنها هستند و هنگامى که بيمار مي­ شوند به عيادت آنها مي­ روند و هر وقت در کارها احتياج به کمک داشته باشند به کمک آنها مي ­شتابند.

رسول اکرم(ص): «لا تُزَخْرِفُوا مَسَاجِدَكُمْ كَمَا زَخْرَفْتِ الْيَهُودُ وَ النَّصَارَى بِيَعَهُمْ» مساجد خود را با طلا زينت نکنيد، هم‌چنان که يهود و نصارى معابد خود را با طلا زينت نمودند.

رسول خدا(ص): «لاتَجْعَلُوا الْمَسَاجِدَ طُرُقاً حَتَّى تُصَلُّوا فِيهَا رَكْعَتَيْنِ»؛ مساجد را گذرگاه و محل عبور خود قرار ندهيد، مگر اينکه دو رکعت نماز در آن به جاي آوريد.

پیامبر اکرم(ص): «مَن کانَتِ المَساجِدُ بَیتَهُ ضَمِنَ اللهُ لَهُ بِالرٌّوحِ وَالرّاحَهِ وَالجَوازِ عَلَی الصِّراطِ»؛ هرکسی که مسجدها خانه ­اش باشد، خداوند آسایش و آرامش و عبور از صراط را برای او ضمانت می‌کند.

رسول خدا(ص): «کل جلوس فى المسجد لغو الا ثلاثة: قرائه معمل او ذکر الله او سائل عن علم» هرگونه نشستى در مسجد بيهوده است، مگر اينکه براى سه کار باشد: خواندن قرآن، خدا را ياد کردن، و يا دانش اندوختن.

پیامبر اکرم(ص): «من سمع النداء فى المسجد فخرج من غير عله فهو منافق الا ان يريد الرجوع اليه»؛ کسى که در مسجد صداى اذان را بشنود و بدون عذر از مسجد خارج شود (منافق) است، جز اينکه قصد برگشت به مسجد را داشته باشد.

رسول خدا(ص): من کان القرآن حديثه، المسجد بيته بنى الله تعالى له بيتا فى الجنه» کسى که کلام و ذکرش تلاوت قرآن باشد و مسجد خانه‌اش، خداوند متعال خانه‌اى را در بهشت برايش مهيا سازد.

پیامبر اکرم(ص): «من بنى الله مسجداً يعبد الله فيه من مال حلال بنى الله له بيتاً في الجنه من در و ياقوت» هر کسى که از مال حلال مسجدى را بسازد که خداوند در آن عبادت شود خداى تعالى در بهشت خانه­ اى از در و ياقوت برايش مي­سازند»

پیامبر اکرم(ص): «من بنى لله مسجداً لا يريد به رياء و لا سمعة بنى الله له بيتاً فى الجنة» هر کسي براى خدا مسجدى را بسازد و آن را براى ريا و خودنمايى به کار نبرد خداى تعالى در بهشت خانه­ اي براى او بنا مي­ کند.»

رسول اکرم(ص): «اذا نزلت العاهات و الآفات عوفى اهل المسجد»؛ هنگامى که مشکلات و بلاها (براى اهل زمين) نازل مي­ شود اهل مساجد در امانند.»

رسول اکرم(ص): «الغدو و الدواج الى المساجد من الجهاد فى سبيل الله»؛ شب و روز به سوي مسجد شتافتن از اقسام جهاد کردن در راه خداست.

پيامبر اکرم(ص): «انّ المومن مجلسه مسجده» همانا مجلس مؤمن مسجد است.

پيامبر اکرم(ص) به ابوذر ‌فرمود: «يا اباذر من اجاب داعى الله و احسن عمارة مساجد الله كان ثوابه من الله الجنة فقلت: كيف تعمير مساجد الله؟ قال: لا ترفع الاصوات فيها و لا يخاض فيها بالباطل و لا يشترى فيها و لا يبايع و اترك الغو مادمت فيها فان لم يفعل فلا تلومن يوم القيامة الا نفسك»؛ اى ابوذر! كسى كه دعوت خدا را جواب گويد و در تعمير مساجد خدا نيكو بكوشد پاداشش از جانب خدا بهشت برين است. ابوذر مي‌گويد: گفتم: چگونه تعمير كند مساجد خدا را؟ پيامبر (ص) فرمود: صداها در آن بلند نشده و به امور و مطالب باطله پرداخته نشود و محل خريد و فروش نگردد، و مسائل بيهوده را ترك كن تا وقتى در مسجد هستي، پس اگر اين كارها را انجام ندهى و به توصيه‌هايم عمل نكني، در روز قيامت كه حقيقت آشكار مي‌شود و هر كس جزاى عملش را مي‌بيند، جز خويشتن را نبايد ملامت كني.

پيامبر اكرم(ص): «خِصَالٌ سِتٌّ مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَمُوتُ فِي وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ إِلَّا كَانَ ضَامِناً عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ مِنْهَا رَجُلٌ تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ الْوُضُوءَ ثُمَّ خَرَجَ إِلَى مَسْجِدِ الصَّلَاةِ فَإِنْ مَاتَ فِى وَجْهِهِ كَانَ ضَامِناً عَلَى اللَّهِ»؛ شش خصلت است كه هر كس درآن حال بميرد، خداوند عزوجل ضمانت نموده كه او را در بهشت داخل كند: يكى از آن موارد، شخصى است كه وضوى خويش را نيكو به جا آورده و به سوى مسجد و محل نماز حركت كند و چون در راه، مرگ وى فرا رسد خداوند بهشت را براى او ضمانت نموده است.

رسول خدا(ص): «ان الله تعالي، اذا انزل عاهةً من السماء على اهل الارض صرفت عن عمار المساجد»؛ خداوند وقتى مرضى را از آسمان بر مردم فرود آورد آن را از بانيان مساجد دور بگرداند.

پيامبر اسلام (ص): «مَا مِنْ يَوْمٍ إِلَّا وَ مَلَكٌ يُنَادِى فِى الْمَقَابِرِ مَنْ تَغْبِطُونَ فَيَقُولُونَ أَهْلَ الْمَسَاجِدِ يُصَلُّونَ وَ لَا نَقْدِرُ وَ يَصُومُونَ وَ لَا نَقْدِرُ» در هر روز نوشته­ اي در قبرستان به مرده­ ها خطاب مي­ کند، غبطه چه کسانى را مي­ خوريد؟ آنها مي­ گويند: غبطه اهل مساجد مي­ خوريم، آنها نماز مي­ خوانند و روزه مي­ گيرند و ما توان انجام آنها را نداريم.

پیامبر اکرم(ص): «بشّر المشائین فی ظلم اللیل الی المساجد بالنور التّام یوم القیامه»؛ بشارت باد کسانی را که در تاریکی شب به مساجد می‌روند، در روز قیامت، از نوری درخشنده در پیشاپیش خود برخوردارند.

رسول خدا(ص) می فرماید: «إذا شهدت احداكنّ المسجد فلا تمس طيباً»؛ زنان هنگام حضور در مسجد، از بوی خوش استفاده نکنند.

پیامبر اکرم(ص): «ما جَلَسَ قَومٌ فی مَسجدِ مِن مَساجِدِ اللهِ تَعالی یَتلُونَ کِتابَ اللهِ [و] یَتَدارَسُونَهُ اِلاّ تَنَزَّلَت عَلَیهِمُ السَّکینَةُ وَ غَشِیَتهُمُ الرَّحمَةُ وَ ذَکَرَهُمُ اللهُ فیمَن عِندَهُ»قومی [با یکدیگر]در مسجدی از مساجد خداوند متعال برای تلاوت و آموختن قرآن ننشینند؛ مگر آنکه آرامش بر ایشان نازل و رحمت الهی شامل حال آنها شود. و خداوند از آنها در میان کسانی که نزد او هستند یاد می‌کند.

پیامبر اکرم(ص): «اَلمَساجِدُ سُوقٌ مِن اَسواقِ الآخِرَةِ قِراهَا المَغفِرَةُ وَ تُحفَتُهَا الجَنَّةُ» مساجد بازاری از بازارهای آخرتند. آمرزش [و بخشش] از وسایل پذیرایی آنها و هدیه آنها بهشت است.

پیامبر اکرم(ص): «سَبعَةٌ یُظلُّهُمُ فی ظِلِّه یَومَ لاظِلَّ اِلاّ ظِلُّهُ: ... رَجُلٌ قَلبُهُ مُتَعَلَّقٌ بالمَسجدِ اِذا خَرَجَ مِنهُ حَتّی یَعُودَ اِلیهِ»هفت گروه در قیامت مورد توجه خدا قرار می­ گیرند...[که از جمله آنها است]، شخصی که وقتی از مسجد خارج می­ شود تا زمان برگشت، توجه­اش به مسجد باشد.

پی نوشت:

وسائل الشيعه

مستدرک الوسائل

 بحارالانوار