رویکرد امام حسین(ع) در واقعه عاشورا بازنمودی از خرد انسانی و مصداقی از پدیده هوش جمعی است
رويکرد امام حسين(ع) در واقعه عاشورا بازنمودي از خرد انساني و مصداقي از پديده هوش جمعي است
پژوهشگر لبنانی؛

رویکرد امام حسین(ع) در واقعه عاشورا بازنمودی از خرد انسانی و مصداقی از پدیده هوش جمعی است

فاطمه فنيش، با اشاره به انگيزه، اهداف و نوع عملکرد امام حسين(ع) و ياران‌اش در واقعه عاشورا گفت: اين جريان مصداق بارزي از پديده هوش جمعي به شمار مي‌رود که امروزه به شکل جدي در رشته‌هاي مختلف مورد توجه قرار گرفته و در واقع بازنمودي از خرد انساني است.
شناسه خبر : 30710 تاریخ انتشار : ۵ مهر ۱۴۰۰ زمان انتشار : ۱۳:۱۰

به گزارش ستاد ارتباطات رسانه‌ای (فهما)، دومین وبینار بین‌المللی ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور به مناسبت اربعین حسینی، روز دوشنبه 5 مهر ماه با سخنرانی «فاطمه فنیش» و «میشال کعدی» در بستر فضای مجازی برگزار شد.

در این وبینار «فاطمه فنیش» اندیشمند و پژوهشگر لبنانی به ارایه مباحث خود پرداخته و با اشاره به حدیثی از امام حسین(ع) که فرمود: «خدا می خواست که من قربانی و آنها (یاران) اسیر شوند.»، اظهار کرد: در این جمله، امام حسین(ع) برای اشاره به خود از اول شخص استفاده کرده است، در حالی که اینجا، اول شخص(من) مظهر امام حسین(ع) و یاران وفادارش بوده و این همان چیزی است که به این گفته بُعدی جمعی می بخشد و آن را از حالت فردی فراتر می برد.

وی گفت: در اینجاست که تامل در مورد آنچه کارشناسان «هوش جمعی» می نامند آغاز می شود و در این مداخله کوچک، ما مفهوم هوش جمعی را، آنچنان که در کربلا تجلی یافته بود بررسی می‌کنیم.


این پژوهشگر با بیان اینکه هوش جمعی مفهومی باستانی است که ارسطو در کتاب بوطیقای خود تحت عنوان «کلیت بیش از مجموع اجزا است» به آن اشاره دارد، افزود: اخیرا رویکردهای متنوعی در بطن رشته های مختلف مشاهده شده است: جامعه شناسی، روان شناسی، علوم انسانی و دیگر رشته ها، این امر منجر به شکل گیری فرضیه ای مشترک می‌شود.

فنیش گفت: هوش جمعی بدین معناست که: موفقیت گروهی که اقدامی مشترک دارند از مجموع موفقیت‌های فردی بیشتر است؛ ویژگی جمعی یک هوش مستلزم وجود منفعتی همگرا، انگیزه ای مشترک و سازنده و شناسایی یک بازگشت شخصی است. از این سه تعریف، چندین مفهوم سرچشمه می گیرد، اما هنگامی که به رفتار امام حسین(ع) مربوط شوند، بُعد جدیدی خواهند داشت که اولا شامل کلیت می شود؛ کلیت امام حسین(ع) بازنمودِ اتحاد یک گروه کوچک در مقابل گروه بزرگی همچون ارتش یزید است.


فاطمه فنیش

وی ادامه داد: منطق کمّی می گوید مجموع عضوهای گروه یزید بسیار بزرگ تر از مجموع عضوهای گروه امام حسین(ع) است، در کربلا جایی که مقاومت در برابر تمام قدرت‌های استبدادی جلوه های والای خود را شناخته است، منطق دیگری کمی نیست بلکه کیفی است و بر اساس منطق کیفی، خالص ترین کلیت از حاصل جمع پست ترین کلیت ها بیشتر است. نکته دوم موفقیت است، موفقیت یاران امام حسین(ع) چیزی جز یک اتحاد محکم نیست که نشان دهنده هماهنگی، همکاری، همیاری و کار دسته جمعی است در حالی که در جبهه مقابل، هرکس منفعت خاص خود (ثروت، قدرت...) یا نگرانی مخصوص به خود (ترس، مرگ...) را داشت.

این پژوهشگر لبنانی افزود: نکته سوم وجود یک منفعت همسو و همگرا است، برای جبهه امام حسین(ع)، منفعت انسانی یا حتی فراانسانی است، یاری رساندن، محافظت کردن، دفاع از مظلومین و دفاع از دین، یک منفعت فرابشری که خود را به آینده بشریت نشان خواهد داد. وجود یک انگیزه مشترک و سازنده: تقسیم خون، فداکاری و ایجاد یک آمیزه انقلابی و تکاملی. نکته پنجم وجود شناسایی یک بازگشت شخصی است، برای ارتش یزید بله! با وجود اینکه بازگشت شخصی آنها محقق نشد (انقلاب مختار). برای امام حسین(ع) و یارانش (چه مرد و چه زن) هیچ گونه بازگشت شخصی مادی وجود نداشت، بازگشتی که آنها می خواستند شناسانده و داشته باشند تنها یک بازگشت معنوی بود، بهشت از یک سو و عدالت از سویی دیگر. 

فنیش تصریح کرد: از این پنج مفهوم در می یابیم که جنبش‌های جمعی در عاشورا از مفاهیم مادی و کمی هوش فراتر رفته و به طور پیوسته و تا بی نهایت به سمت خدای تعالی پیش می رود. بنابراین این گروه، تصویری از هوش برتر و فوق برتر را مجسم می کند. این تصویر بازنمود خرد والای هوش انسان است. امام حسین(ع) در وسط گروه بسان خورشید در مرکز کیهان است. او پرتو می افکند و فراتر می رود تا جایی که انقلابش بُعدی فرامکانی، فرازمانی و فراتاریخی می یابد.
خداوند در سوره فجر فرمود: تو ای روح آرام یافته! به سوی پروردگارت بازگرد در حالی که هم تو از او خشنودی و هم او از تو خشنود است، باز آی و در صف بندگان خاص من در آی.

همچنین در ابتدای این وبینار میشال کعدی، طی سخنانی با بیان اینکه در اربعین حسینی یاد عاشورا با تمام جزئیات‌اش دوباره زنده می شود، اظهار کرد: شکی نیست که سال‌های طولانی و قرن‌ها هرگز شعله و نور عاشورای حسینی خاموش نشده است بلکه اتفاقات عاشورا ابعادی را در برگرفته که در آن حقیقت انقلاب امام حسین(ع) و اهدافی که آن حضرت دنبال می‌کرد به وضوح آشکار می‌شود.

این اندیشمند مسیحی از کشور لبنان افزود: خون امام حسین(ع) چراغ راه امت است. من به خوبی می‌دانم چه می‌گویم و از آنچه می‌گویم هدف دارم، هر قطره خونی که از سیدالشهدا(ع) ریخته شد بسیار گسترده تر از دید و فکر بشریت است و هیچ چیز نمی تواند آن را جبران کند، هر مراسمی که برای عزاداری امام حسین(ع) در روزعاشورا برگزار می‌شود موجب برکت الهی و دعاهای مستمر از جانب رسول خدا و حضرت زهرا(س) و ائمه معصوم(ع) و آنانی است که به عاشورا ایمان دارند را در پی خواهد داشت.

وی ادامه داد: هر عملی هر قدر بزرگ و عظیم باشد معادل یک ذره از قطره خون پاک امام حسین(ع) سید جوانان بهشت نمی‌شود و از این جهت باید عاشورا جاوید و زنده بماند و هیچ چیزی از آن پیشی نگیرد. طبیعی است که این مراسم و این سنت ها مورد تایید گروهی و عدم تایید گروه دیگر قرار بگیرد اما تایید درجه برتر است زیرا تایید و پذیرش تنها شرط خداوند و ملائکه برای قبول انسان است.

میشال کعدی


کعدی در ادامه افزود: همه ما مسلمان و تسلیم خداوند هستیم، من مسیحی به شمار نمی‌آیم اگر مسلمان و تسلیم خداوند نباشم؛ چگونه از من می‌خواهید غیر از این باشم در حالی که شما ادعای ایمان دارید. مومن واقعی کسی است که گفته‌های امام حسین(ع) را بپذیرد، گفته‌های علی(ع)، گفته‌های پیامبر(ص) و گفته‌های ائمه اطهار(ع) را بگیرد؛ همه ما در راستای یک حقیقت ایمانی عمل می کنیم که ائمه بی هیچ شبهه و جدلی و شکی آن را اجرا کردند. 

این پژوهشگر لبنانی گفت: من از نام بردن کسانی که با مراسم حسینی و عاشورا مبارزه کردند امتناع می کنم به جز آتاتورک که روش های سرکوب متنوع و مختلفی را در برخورد با مومنین و محبان امام حسین(ع) به کار برد. سخنرانان را زندانی و شلاق زد و آنان را جریمه مالی کرد و تمام کسانی که عزاداری برپا می کردند را شکنجه کرد و اوضاع همان طور باقی ماند تا «سید ابوحسن اصفهانی» به روی کار آمد و تمامی شرایط را به نفع گروه حق منقلب کرد و راه وی را علمای بزرگ و شخصیت های عالم و باتقوا همانند شیخ «عبدالکریم حائری» و «سید حسین قمی» ادامه دادند،.

وی افزود: آنها در مقابل دشمنان دین اسلام و انحراف ایستادگی کردند و تلاش کردند تا مراسم و سنت های عزاداری حسینی و عاشورا و نیز ندای امام حسین(ع) را حفظ و پایدار نگه دارند، فریادی که تاثیر بسیاری در نفس و روح اهل ایمان گذاشت و نصرت دین و حق و جهاد مقدس در راه امت بود و چیز قابل توجه این است که همه دلایل به این اشاره دارد که ظلم و ستم نتوانست مانع برگزاری مراسم عزاداری حسینی سالانه در تمام نقاط دنیا شود.

کعدی با بیان اینکه سالانه پرچم‌های امام مظلوم بر افراشته می‌شود، تصریح کرد: پرچم هایی که جاودانگی خود را از عشق مردم و عظمت اهداف و مقدس بودن امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) و یارانش می گیرد؛ بیش از این مراسم عزای حسینی و عاشورایی به محور استحکام جوامع بشری تبدیل شد؛همه این موارد با برکت خون های پاکی که در سرزمین کربلا ریخته شده صورت گرفت.

وی ادامه داد: بر این مساله که عاشورا و اربعین هر سال همان گونه بلکه پر رونق‌تر برگزار خواهد شد تاکید می کنیم تا در قلب های مردم، در قلب های کودکان و نسل‌های آینده و در قلب جهانیان و کشورهایی که شروع به درک عظمت ائمه(ع) کرده اند تاثیر بیشتری بگذارد.

کعدی گفت: ما مومن هستیم و اسلام قاعده اساسی برای همه بشریت است و راه حلی جز بازسازی و زنده نگه داشتن این حقیقت وجود ندارد، سلام برحسین! تو را خواهیم گریست. بله!و اربعین را هر سال با ویژگی‌های عظیم برگزار می کنیم و کل دنیا این حقیقت را درک کرد، سلام بر تو ای سیدالشهدا(ع).