نقش هنرمندان جنگ تحمیلی کمتر مورد توجه بوده است/ عکاسی دوران دفاع مقدس نقطه عطف در تاریخ تصویرگری ایران
به گزارش ستاد ارتباطات رسانه‌ای (فهما)، هشتمین هفته از اجرای طرح ملی سه‌شنبه‌های تکریم 28 مرداد ماه، با حضور و ارتباط زنده تصویری با دکتر «سید عباس صالحی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و حجت الاسلام و المسلمین دکتر «حبیب رضا ارزانی» مشاور وزیر و رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور، با تجلیل از خانواده شهیدان «محمدمهدی محب شاهدین» و «محمدباقر امین‌‌اللهی» در استان سمنان همراه شد.
دکتر سید عباس صالحی در این ارتباط زنده تصویری طی سخنانی با بیان اینکه در چهلمین سالگرد دفاع مقدس قرار داریم، اظهار کرد: برای من فرصت هایی که فراهم شده است یک توفیق است ولو اینکه به اعتبار شرایط کرونایی از راه دور برای گرامیداشت یاد شهدا در خدمت خانواده هایشان باشم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: شهدا در هشت سال دفاع مقدس در تاریخ ایران زمین، تاریخ اسلام، تاریخ تشیع اثرگذاری ماندگاری را آفریدند و ما در نقطه نقطه ایران زمین شاهد این نقش هستیم.
وی گفت: استان سمنان نیز جایگاه خاصی داشته و دارد و با اینکه جمعیت این استان به نسبت جمعیت کشوری محدود است اما در طول جنگ تحمیلی حضوری پررنگ داشت، این استان در زمان جنگ نیم میلیون جمعیت داشت اما وقتی تاریخ دفاع مقدس را ملاحظه می کنیم، استان سمنان در مجموعه هجم آمار رزمندگان کشور در آن هشت سال رقم قابل توجهی رزمنده داشت به گونه ای که از میانگین کشوری بالاتربود؛ رقم شهدای استان سمنان حدود دو هزار و هشتصد نفر شهید است که وقتی به نسبت جمعیت حساب می کنیم بالاتر از میانگین کشوری شهدای استان ها است.
صالحی تصریح کرد: این آمار نشان دهنده آن است که فضای جهاد و شهادت در ایام دفاع مقدس در استان سمنان در چه سطحی بوده است؛ از سوی دیگر جنگ و دفاع مقدس گاهی یک بخش پنهان دارد و یک بخش اشکار که در این عرصه نیز شاهد حضور پرشور این استان در طول هشت سال جنگ تحمیلی هستیم.
وی اظهار کرد: برای مثال یکی از حوزه های قابل توجه در ایام هشت ساله دفاع مقدس جریان پشتیبانی رزمی و جهاد سازندگی است، بخش قابل توجهی از تاریخ جنگ را جهادگران ساختند که کمتر از آنها نام برده می شود، جاده های راهبردی که در ایام عملیات و در روزها و ساعات سخت و گاه شب های تاریک و سخت ساخته می شد تا یک عملیات شکل بگیرد؛ از این نقطه نظر نیز در استان سمنان شاهد حضور قابل توجهی هستیم و اتفاقا در این حوز حضور رزمندگان و شهدای سمنانی در جهاد سازندگی از میانگین کشوری نزدیک دو و نیم برابر بیشتر است که نشان دهنده آن است که علاوه بر آن که استان سمنان در عملیات آشکار جنگ جایگاه قابل توجهی داشته است بلکه در حیطه‌ها و برش‌هایی که کمتر آشکار بوده نیز این نقش نه تنها کمتر که بیشتر بوده است.
صالحی افزود: یکی از این نقش های پنهان حضور زنان در ایام دفاع مقدس است. چندی قبل کتاب جالبی با عنوان «اگر نبودند» را دیدم که حدود 200 صفحه بود و در استان سمنان منتشر شد؛ این کتاب نقش زنان سمنانی را در جریان جنگ بازگو می کند؛ این اثر و سایر آثاری از این دست بسیار قابل توجه و مهم هستند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه به نقش هنرمندان در طول جنگ تحمیلی اشاره کرد و گفت: از دیگر فضاهایی که در بخش پنهان جنگ قرار گرفته است یا کمتر آشکار بوده نقش هنرمندان در دفاع مقدس است.
وی با اشاره به روز جهانی عکاسی گفت: اکنون در آستانه این روز قرار گرفته ایم و به جاست تا یادی کنیم از عکاسانی که در فضای جنگ و هشت سال دفاع مقدس حضور داشتند، این عکاسان سه گروه بودند که هر سه نقش قابل توجهی در فضای جنگ داشتند، گروه اول عکاسان حرفه ای که با رسانه‌های رسمی کار می کردند و به عنوان یک شغل حرفه ای عکاسی می کردند و بخشی از عکس دوره دفاع مقدس از آنها به ما رسیده است، بخش دوم عکاسان آزاد که به عنوان خبرنگاران و عکاس خبری حضور نداشتند اما عکاس آزاد بودند و بخش سوم هم که فراوان بودند و نقش قابل توجهی داشتند رزمندگانی بودند که علاقه به عکس و تصویر داشته و همراه خود دوربین داشتند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: عکاسی دوران دفاع مقدس از دو جهت بسیار قابل توجه است، نخست ثبت خاطرات و لحظات ماندگاری که این تصاویر از هشت سال دفاع مقدس برای ما به یادگار گذاشتن و به نحوی تاریخ مصور جنگ را ساخته و پرداخته کردند؛ از سوی دیگر این عکس ها اثرگذاری و انرژی که منتقل می کنند به اندازه ای است که یک کتاب یا چند کتاب نمی توانند این قالب را داشته باشند؛ برای مثال در جریان فروپاشی رژیم پهلوی از جمله حوادث بسیار موثر حضور و رفتن همافران نزد امام خمینی(ره) بود، وقتی همافران نزد امام(ره) رفنتد، برای بسیاری روشن شد که کار رژیم پهلوی رو به پایان است، اما آنچه که این قضیه را منتقل کرد تصویری بود که «حسین پرتوی» از این حضور تهیه کرد و روز بعد در روزنامه ها و اخبار منتشر شد، آن عکس در واقع تیر خلاص به رژیم پهلوی بود، یعنی آن عکس به اندازه ای انرژی داشت که بلافاصله بعد از دو تا سه روز طومار رژیم پهلوی را در هم پیچید؛ یک عکس می توانند چنین تاثیر و تصویری را ایجاد و مهر ابطال یک رژیم فاسد و طاغوتی را به وجود بیاورد.
وی در بخش دیگری از مباحث خود با بیان اینکه یک بُعد از عکاسی دوران دفاع مقدس روایت گر لحظات ماندگار آن دوران است، گفت: لحظاتی که انبوهی از انرژی را می سازند و می توانند به نسل حاضر و آینده منتقل شوند، اما بُعد دیگر عکاسی دوران دفاع مقدس این است که در واقع نقطه عطفی در تاریخ عکاسی و بلکه تاریخ تصویرگری ایران محسوب می شود، چراکه تا قبل از فضای تلفن های همراه هوشمند شاید به تحقیق بتوانیم بگوییم که این هشت سال دوران تراکم تصویر ایران است، یعنی هیچ دوره ای از تاریخ چند هزار ساله ایران چه زمان قبل از ورود عکاس به ایران و دورانی که نقاشی بود و چه در طول 100 تا 150 سال اخیر که عکاسی وارد ایران شده است، این مقدار تنوع عکس از نظر جغرافیایی و مردم شناختی نداریم، تصاویری از غرب تا جنوب ایران که منجر به شکل گیری آلبوم وسیعی از جغرافیای ایران شده است، چراکه رزمندگان از شمال تا جنوب و از طوایف اقوام مختلف بودند در نتیجه در هیچ دوره ای از تاریخ ایران این مقدار تصویر از کشور نداریم.
صالحی افزود: به نظر می آید که استان سمنان در حوزه آشکار حضور در دفاع مقدس و در بخش های کمتر آشکار دفاع مقدس همواره حضور پررنگی داشته است، شهید محب شاهدین از این نمونه ها است ولو این که آن شهید به عنوان رزمنده حضور داشت و نه به عنوان عکاس –خبرنگار یا عکاس آزاد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: دو شهیدی که امروز در خدمت خانواده آنها هستیم حق فراوانی به گردن همه ما دارند، شهید امین اللهی از خانواده ای برخاسته بود که با عطر شهادت ممزوج بود؛ صالحی افزود: استان سمنان خانواده های چند شهیدی و خانواده هایی دارد که به شکل ارتباط سببی و نسبی با این شهادت گره خورده اند، نمونه هایی چون خانواده شهید امین اللهی.
صالحی در بخش دیگری از مباحث خود با اشاره به زندگی شهید محب شاهدین گفت: یکی از نکات قابل توجه در مورد آن شهید بزرگوار زندگی اوست به ویژه که اینکه بعد از اینکه ازدواج کرد در روزهای نخستین و حتی در حالی که به روز دوم و سوم ازدواج نرسیده بود به منطقه عملیاتی خود بازگشت.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: اینکه چنین اتفاقاتی در تاریخ دفاع مقدس ما پدید آمده است، خود می تواند روایتی برای الگوسازی و معناسازی برای نسل جوان و جوان باشد، شهید محب شاهدین در وصیت نامه خود نوشته است: « من شهادت را یک رفتنی نو برای زیستن در عالم نو می‌دانم و رفتنی برای تکامل انسانیت»، این تعابیر شهید شاید کلمات ساده ای باشد اما معنی عمیقی در آن نهفته اس ت، همه ما می رویم و مرگ حق است اما تفاوت این رفتن با شهادت در همین دو نقطه است یعنی رفتن نو و عالم نو، رفتن های دیگر همه معمولی هستند اما شهادت رفتن نو است؛ آن عالم نو همان عالمی است که خداوند در موردش فرمود: « عِندَ رَبِّهِم یُرزَقونَ».
همچنین در بخشی از این نشست، حجت الاسلام و المسلمین دکتر حبیب رضا ارزانی، رئیس ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور طی سخنانی با اشاره به 19 آگوست روز جهانی عکاسی گفت: عکاسان در زمره سرآمدترین روایت گران تاریخ هستند، عکس ها شاخص ترین روایت های تاریخی هستند و مفتخریم که امروز خانواده شهید محب شاهدین از شهدای عکاس و هنرمند تقدیر می شوند.